قانون مسئولیت مدنی و هر آنچه باید بدانید!

برای پی بردن به قانون مسئولیت مدنی و هر آنچه باید بدانید!همراه ما باشید. زمانی که یک فردی با دیگری رابطه معاهده ای ندارد، ولو در این میانه ها به شخصی دیگر خسارت وارد نموده است، مکلّف خواهد بود خسارت وارده را جبران بنماید. در این شرایط گفته می شود در مقابل وی مسئولیت دارد و یا ضامن است. این مسئله از جمله حائز اهمیت ترین قسمت های حقوق مدنی وکیل دادگستری محسوب می شود که در عصر کنونی بسیار و بسیار مهم شده است. ما در امتداد این مطلب از خود به جزئیات بیشتر در این حیطه می پردازیم.

مسئولیت مدنی به چه معناست؟

به گونه ای جامع و کلّی هر شخصی به اعمالی که عمداً یا در نتیجه بی احتیاطی و بی مبالاتی به جان، سلامتی، آزادی، آبرو، شهرت تجاری و… دیگری صدمه ای وارد نماید، اعم از مادی و معنوی وظیفه دارد و خسارت ناشی از عمل خویش را نیز می‌باید جبران بنماید. به بیانی بهتر و صریح تر شخص مزبور نسبت به طرف مقابل مسئولیت مدنی  خواهد داشت. مازاد بر این ها، روزانه حوادث و اتفاقاتی امکان دارد که اتفاق افتد و فردی متضرر گردد. بدین جهت نظام حقوقی می‌باید وی را حمایت نموده و خسارت وارده را جبران بنماید.

به همین دلیل، در نظام حقوقی قوانین و مقرراتی در این حیطه مقرر گردیده است. که قسمی از آن در قانون مدنی بیان گردیده است. طی سال ۱۳۳۹ قانون مسئولیت مدنی به مرحله ی تصویب درآمده است که مقررات و ضوابط قانون مدنی را به خصوص در حیطه ی خسارت های جسمی و معنوی کامل نموده است. مسئولیت کیفری وکیل داد گستری طبق این قانون تعیین می شود.علاوه بر این ها اخیراً طی قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ درون کتاب دیات، فصلی را با نام موجبات ضمان پیش بینی کرده است. از سویی در مواد ۴۹۲ الی ۵۴۸ احکام و قوانین بعضاً متناقض را برای حیطه مسئولیت مدنی ذکر نموده است.

بهتر است بگوییم که مازاد بر قوانین مزبور، ضوابط به خصوصی نیز در این حیطه وضع گردیده است که از حائز اهمیت ترین آن ها مقررات اصلاح قوانین بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسیله های نقلیه ی موتوری زمینی مصوب سال ۱۳۸۷ است که استثنائات غیرقابل چشم پوشی را بر مقررات عمومی وارد کرده است.

شرایط منوط بر تحقق مسئولیت مدنی:

مسئولیت مدنی به معنا و مفهوم خاص تحت شرایطی خاص و بنابر سه عنصر تحقق پیدا می کند. به بیانی بهتر و صریح تر عناصر سه گانه مسئولیت مدنی عبارت می باشد از؛

• اضراری که به خواهان وارد آمده است

ضرری که در بطن مسئولیت مدنی وجود دارد، ضرر عرفی خواهد بود. به بیانی بهتر و صریح تر صدمه و آسیب مادی، معنوی نیز بدنی می باشد که به فرد وارد می گردد. مِن جمله خصوصیات این ضرر از قرار ذیل است؛

1.  میبایست مسلم باشد و نه آن که احتمالی نیز ظنی.
2.  می‌باید به حالت مستقیم باشد.
3.  به صورت شخصی باشد «یعنی کسی که دعوا اقامه می نماید و ادعای خسارت می نماید میبایست زیان دیده و یا قائم مقام وی باشد همانند وراث».
4.  اضرار می‌باید در نتیجه صدمه ای که به حق فرد یا نفع مشروع وی وارد آمده رخ داده باشد.
5.  آن ضرر نباید چندی پیش جبران شده باشد.
6. آن ضرر می‌باید به صورت قابل پیش بینی باشد.

• تقصیر شخص وارد کننده اضرار

تعریفی که برای این موضوع در نظر انگاشته اند این می باشد که عمل نامشروع غیرقانونی خواهد بود. گاهاً از آن به عمل قابل سرزنش تعبیر می گردد. از این جهت اگر که عملی به صورت قانونی باشد و نیز قابل سرزنش نباشد، تحت عنوان تقصیر شناخته نخواهد شد. تقصیر بنابر قانون مدنی ما اعم از افراط و تفریط می باشد. افراط، کاری خواهد بود که میبایست تا حد مشخصی صورت پذیرد، حال آن که بیش از حد متعارف صورت می پذیرد.

تفریط هم به معنا و مفهوم ترک یک عمل و یا امتناع از انجام کاری خواهد بود که به موجب قانون و یا معاهده و عرف میبایست انجام بشود. در مسئولیت مدنی سبکی و سنگینی تقصیر، عمدی و یا غیر عمدی بودن آن در محقق گردیدن آن تأثیری نخواهد داشت. حال برخی از موارد را تحت عنوان دلیل هایی که تقصیر را توجیه و مشروع می نمایند، اسم می برند. این موارد از قرار ذیل هستند؛ حکم قانون و دستور مقام صالح قانونی، رضایت شخص زیان دیده، اضطرار، دفاعیات مشروع، اجبار و اکراه و نیز غرور.

• ارتباط سببیت

بدین معنا و مفهوم که ضرری که به فردی وارد آمده است. ناشی از تقصیر و یا فعل زیان بار باشد. به بیانی بهتر و دقیق تر میبایست میان ضرر و خسارتی که رقم خورده است و عمل زیان باری که از فردی سر زده است رابطه سببیت رخ داده باشد. البته این موضوع که بتوان رابطه سببیت را به راحتی تشخیص داد، کار چندان راحتی نیست. چرا که عوامل گوناگونی وجود دارد و امکان دارد در ورود خسارت نقوش پررنگی داشته باشد. به بیانی دِگر، سبب های متعددی موجب بروز خسارت خواهد گردید.