انواع دستور جلب
در این مقاله قصد داریم به موضوع انواع دستور جلب بپردازیم. در ابتدا باید بدانید که حکم دستگیری سندی است که توسط قاضی یا قاضی صادر می‌شود و به پلیس اجازه می‌دهد فردی را که متهم به جرمی است، بازداشت کند.
حکم بازداشت توسط مقام صلاحیت‌دار با نشان‌دادن علت احتمالی صادر می‌شود، به این معنی که اگر یک فرد معقول معتقد باشد که اطلاعات موجود برای پیشنهاد فعالیت‌های مجرمانه کافی است، ممکن است حکم صادر شود.
انواع دستور جلب
در واقع انواع دستور جلب به دو کلی تقسیم‌بندی می‌شود.
- جلب در دعاوی حقوقی
- جلب در دعاوی کیفری
دستور جلب صادره با توجه به اقتضای شرایط متهم امکان دارد به‌صورت عادی و سیار صورت بپذیرد.
انواع دستور جلب در دعاوی حقوقی
در دعاوی حقوقی دستور جلب انواع مختلفی دارد که به شرح زیر است:
- جلب محکوم علیه
تعریف جلب محکوم علیه: همان گونه که گفته شد جلب محکوم علیه راجع به پرداخت محکوم به راجع به الزام وی به ادای دین است و مطابق ماده 3 قانون نحوه محکومیت مالی، محکوم له می‌تواند خواستار جلب محکوم علیه از قاضی اجرای احکام باشد.
- جلب کارشناس
تعریف جلب کارشناس: طبق ماده 263 قانون آیین دادرسی مدنی قرار جلب کارشناس در صورتی که قاضی حضور کارشناسی را الزامی بداند ممکن است. همچنین طی احضاریه صادره او را ملزم به حضور نموده باشد در صورت امتناع کارشناس دستور یا حکم به جلب وی صادر خواهد شد.
- جلب شاهد و مطلع
تعریف شاهد یا مطلع: در این موقعیت هم محکوم له می‌تواند با معرفی شاهد یا مطلعی جهت استناد به ادله و تقویت ادله که ارائه شده از دادگاه خواستار ارسال احضاریه برای دعوت شاهد یا مطلع باشد و اگر شاهد یا مطلع احضار شده از حضور در جلسه دادرسی امتناع به عمل‌آورند. حکم قاضی برای جلب شهود و مطلعین صادر خواهد شد.
انواع دستور جلب در دعاوی کیفری
حکم جلب در دعاوی کیفری بر خلاف دعاوی حقوقی منوط به قطعیت حکم نداشته و نیازی نیست که حکم صادره قطعی شود. بلکه امکان دارد بازپرس در ابتدای امر جهت انجام تحقیقات مقدماتی مبنی بر ادله موجود انتسابی به متهم حکم به احضار وی بدهد؛ اما در صورت عدم حضور متهم حکم به جلب او توسط بازپرس صادر خواهد شد. این نکته راهم بگوییم که در برخی از جرایم مهم اجازه حک جلب به بازپرس داده می‌شود و قبل از احضار متهم به‌منظور جلوگیری از فرار متهم یا متواری شدن او دستور به جلب وی چه به‌صورت عادی یا سیار هم امکان‌پذیر است.
جلب کارشناس در این دعاوی طبق ماده 163 قانون آیین دادرسی کیفری است.
جلب شهود و مطلعین در دعاوی کیفری مطابق با ماده 127ق آ د ک است.
البته به‌خاطر داشته باشید که در دعاوی کیفری بر خلاف دعاوی حقوقی صدور حکم جلب منوط به آن نبوده که حکم صادره حتماً قطعی گردد تا بتوان اقدام نسبت به گرفتن حکم جلب نمود. همچنین این روند طولانی‌تر و زمان بر است و به‌سادگی نمی‌توان خواستار گرفتن دستور حکم جلب شد.
دستور جلب عادی و سیار
همان‌طور که قبلاً ذکر شد انواع دستور جلب می‌تواند عادی و سیار باشد. از این رو به بررسی هرکدام در ادامه خواهیم پرداخت.
دستور جلب عادی زمانی است که نشانی متهم را می‌دانید، قاضی پیگیری دستور جلب را به یک مرکز مشخص ابلاغ می‌نماید و فقط آن مرکز اجازه پیگیری حکم جلب را دارد.
اما دستور جلب سیار در واقع زمانی است که نشانی محل زندگی متهم را نمی‌دانید، قاضی پیگیری دستور جلب را به تمام مراکز قضایی پیگیری دستور جلب صادر می‌نماید.
نکات مهم درمورد درخواست حکم جلب
- درخواست حکم جلب متهم توسط شاکی در پرونده‌های کیفری، در همان ابتدای شکایت مقدور نیست؛ اما پس از صدور حکم قطعی دادگاه قابل صدور است.
- در تمامی پرونده‌های حقوقی شاکی حق دارد پس از شکایت و شروع اجرای پرونده، درخواست حکم جلب نماید.
- برگه این حکم دارای تاریخ انقضا است و پس از اتمام مهلت آن، فاقد اعتبار بوده و باید اقدام به تمدید مهلت آن نمایید.
- مهم‌ترین نکته قابل‌توجه این است که برگه جلب صادره به منطقه مربوطه، فقط درهمان منطقه قابل‌اجرا است و مأموران کلانتری خارج از آن منطقه، حق دستگیری متهم را نخواهند داشت.
- ورود به منزل متهم تنها با داشتن مجوز ورود به منزل امکان‌پذیر است و با حکم جلب فقط در صورتی می‌توان اقدام به تفتیش منزل نمود که چنین دستوری از سمت قاضی یا غیره صادر شده باشد.
- به یاد داشته باشید که فقط اصل برگه حکم جلب اعتبار دارد و کپی آن هیچ اعتباری ندارد.