استعفای وکیل در دادرسی مدنی
استعفای وکیل روندی اثرگذار در جریان رسیدگی و موکل می باشد. همچنين عدم اطلاع دادگاه و موکل از استعفای ناگهانی وکیل می‌تواند برای دادگاه ایجاد مزاحمت وبرای موکل زیان بخش باشد. با توجه به حفظ حقوق موکل برخی اقدامات وکیل می تواند قابل پذیرش باشد اما تخلفاتی مانند ارائه دادخواست نافص توسط وکیل موجب مسئولیت انتظامی می گردد. بنابراين به موجب استعفا باید حقوق وکیل و موکل در نظر گرفته شود و در مواردی زمان ارائه استعفای وکیل اثرات مختلفی بر پرونده خواهد گذاشت این مطلب به بررسی آثار استعفای وکیل در دادرسی مدنی طی زمان های متفاوت حین رسیدگی می پردازد.
لزوم اطلاع رسانی وکیل از استعفای خود
پیش از هر چیز به تکلیف وکیل مبنی بر اطلاع رسانی از استعفای خود به دادگاه و موکل اشاره می کنیم.
باتوجه به اینکه پس از استعفا، وکیل سمت نمایندگی خود را از دست داده و حق ندارد دخالت در پرونده داشته باشد باید بداند در صورت عدم رعایت تبعاتی برای خود و موکلش به همراه خواهد داشت. و این مطلب در بند نخست ماده ۳۹ قانون آیین دادرسی نیز ذکرشده و به موکل یک ماه زمان داده شده تا وکیل جدید معرفی کند و تا آن زمان رسیدگی به پرونده متوقف خواهد شد.و به موجب ماده ۴۰ اگر استعفای وکیل بدون نیاز به توضیحی باشد دادرسی به تاخیر نمی افتد. و اگر نیاز به توضیحی باشد دادگاه مراتب آن را به موکل اطلاع می دهد تا خودش یا وکیل جدید جهت ارائه توضیح حاضر شوند. ماده ۴۳ نیز اشاره دارد که استعفای وکیل باید در زمانی باشد که موجب تجدید جلسه دادگاه نشود.
استعفای وکیل قبل از جلسه دادرسی
اگر وکیل پیش از جلسه دادرسی استفعا داده و دادگاه را نیز مطلع کند یک ظاهر متناقضی پیش می آید زیرا به موجب ماده ۳۹ دادگاه پس از اخطار به موکل تا حداکثر یک ماه مهلت انتخاب وکیل جدید مهلت داده و تا آن زمان دادرسی به تاخیر می افتد.از طرفی دیگر به موجب ماده قانون ۴۰ و ۴۳ دادرسی استعفای وکیل موجب تاخیر در دادرسی نمی شود.
استعفای وکیل در جلسه دادرسی
چون در این هنگام دادرسی در مراحل پایانی خود می باشد ، بنابراین استعفای وکیل دخالتی در روند دادرسی نخواهد داشت و همانطور که در ماده ۴۰ آیین دادرسی به آن اشاره شده دادرسی به تعویق نخواهد افتاد. و تنها زمانی برای ارائه توضیح به موکل داده می شود.اما مواردی وجود دارد که پرونده آماده صدور رای نهاییست که به اعتقاد برخی در این مرحله ضرورتی به ارسال اخطار به موکل وجود ندارد و دادگاه اقدام به صدور رای می نماید.
استعفای وکیل پس از پایان دادرسی
همانطور که پیش تر ذکر شد وکیل می تواند در هر مرحله از دادرسی استعفا دهد اما به دلیل اثر استعفا بر موکل و بر روند پرونده لازم است به دادگاه و موکل خود اطلاع رسانی کند. و بنا به ماده ۴۵ چنانچه وکیل پس از صدور رای و ختم دادرسی استفعا نماید دادگاه باید رای را به موکل ابلاغ نماید. البته ماده ۴۵ به استعفای وکیل پس از دادرسی اشاره دارد که در این زمان اقدامات دادگاه چیزی جز انشای رای نهایی نیست.
در نهایت می توان با توجه به ماده ۴۵ اثر عدم اعلام استعفای وکیل به دادگاه و موکل را اینگونه بیان کرد.
عدم اطلاع دادگاه و موکل از استعفا
در این شرایط دادگاه به این علت که هنوز وکیل را نماینده پرونده می داند حکم را به وی ابلاغ می کند. و در صورت استعفای وکیل و اطلاع موکل زمان تجدیدنظر از زمان ابلاغ رای به وکیل است. البته در این شرایط هم وکیل به علت عدم اطلاع رسانی به دادگاه مرتکب خطا شده و مسئولیت انتظامی دارد. اما اگر موکل بی اطلاع از استعفا بود مهلت تجدیدنظر از زمان اطلاع موکل محاسبه خواهد شد.و بازهم دارای مسئولیت انتظامی است.
اختیارت وکیل پس از استعفا
با اینکه به علت استعفا وکیل از سمت نمایندگی خود برکنار شده و هیچ اقدامی از سمت او برای پرونده مورد قبول نیست، با این حال قانون گذار به علت رعایت حقوق موکل به علت فقدان ناگهانی وکیل و عدم اطلاع موکل از این عمل او استثناً دادخواست تجدید نظر یا فرجام خواهی وکیل را مورد پذیرش قرار داده است.
کلام آخر
همانطور که در قانون گذاری پیش بینی شده ممکن است وکیل در هر زمان از سمت خود استعفا دهد اما مسئله مهم تر این است که در صورت استعفا باید موکل خود و به طور جداگانه دادگاه را مطلع سازد و بدیهی است سرپیچی از این عمل مسئولیت انتظامی دربرداشته و موکل و دادگه می تواند مراتب را جهت رسیدگی در دادسرای انتظامی وکلا به کانون وکلا اعلام کنند. و همچنین اگر موکل از قصور وکیل زیان ببیند ، وکیل مسئول خواهد بود.