عقد جعاله
در این مقاله قصد داریم که اطلاعاتی درباره ی عقد جعاله و اقسام جعاله در اختیارتان قرار دهیم. جعاله در لغت به معنی دستمزدی است که فرد در قبال انجام کار معینی دریافت خواهد کرد. در متون حقوقی به آن عقد جعاله می گویند. در صورتیکه قصد تنظیم عقد جعاله را دارید ولی اطلاعاتی درباره ی عقد جعاله را ندارید، می توانید با کارشناسان حقوقی در ارتباط باشید.
تعریف کلی عقد جعاله
در ابتدا برای فهم عقد جعاله، مثالی را برای شما تعریف خواهیم کرد. تصور کنید که شی خاصی را گم کرده و برای پیدا کردن آن پاداشی را برای یابنده در نظر گرفته اید. شما روی دیوار محله آگهی را با عنوان دادن مژدگانی به یابنده نصب می کنید. سپس یابنده شی موردنظرتان را پیدا کرده و به شما تحویل می دهد و در مقابل شما نیز مژدگانی را به وی پرداخت می کنید. در علم حقوق به این اصطلاح، عقد جعاله گفته می شود.
طبق علم حقوق، به یابنده فرد عامل و به پرداخت کننده ی مژدگانی نیز فرد جاعل گفته می شود. در ماده ی 561 قانون مدنی، اصطلاح عقد جعاله و شروط مربوط به آن توضیح داده شده است. تعریف جعاله در لغت به معنی دستمزد و اجرت می باشد. بنابراین، عقد جعاله، عقدی است که به موجب این عقد فرد تعهد دارد که در قبال کار انجام شده به فرد دیگر اجرت پرداخت کند.
عقد جعاله، عقدی معین و مشخص می باشد. منظور این است که در قانون، احکام و شرایط عقد جعاله به وضوح بیان شده است. عقد جعاله باید در رابطه با امر مشروع و قانونی باشد. در صورتیکه عقد جعاله در رابطه با امر مشروع نباشد، با طل نیز می باشد.
معرفی اقسام عقد جعاله
عقد جعاله دارای دو قسم است که در قانون مدنی به طور کلی به این دو قسم پرداخته شده است. اقاسم عقد جعاله عبارتند از:
- عقد جعاله عام: در مثال قبلی، شما آگهی داده اید که به فردی که شی گم شده تا را پیدا کند مبلغی را مژدگانی می دهید. در این مثال، برای فرد جاعل که خود شما هستید، تفاوتی ندارد که چه فردی شی را پیدا می کند. بنابراین، به این نوع عقد، عقد جعاله عام گفته می شود. منظور از عقد جعاله عام این است که هر فردی می تواند مخاطب باشد. به عبارت دیگر، در عقد جعاله ی عام، هدف فرد جاعل این است که به مقصود خودش برسد. برای فرد جاعل فرق ندارد که هدف مورد نظرش توسط چه فردی عملی شده است. به عقیده ی فرد جاعل، هر فردی که برای وی کاری انجام داده باشد، مبلغی را به عنوان پاداش دریافت خواهد کرد.
- عقد جعاله خاص: در عقد جعاله ی خاص، شما به عنوان فرد جاعل قصدتان را فقط برای شخص مشخص شده ای مطرح خواهید کرد. به عنوان مثال، شما به عنوان جاعل به فرد موردنظر مثلاً به دو نفر از دوستان خود می گویید که در ازای پیدا کردن شی موردنظرتان مژدگانی دریافت می کنند. در عقد جعاله ی خاص هر فردی موضوعیت نداشته و تنها دوستان تان که باید این کار را انحام دهند، مستحق دریافت جعاله ی خاص هستند.
چند نکته مهم درباره ی عقد جعاله
- از شرایط مهم عقد جعاله، بالغ و عاقل بودن جاعل می باشد.
- فرد عامل باید بتواند به تعهدات خودش عمل کند.
- طرفین این اختیار را دارند که عقد جعاله را فسخ یا باطل کنند.
- اگر تعاد عاملین بیشتر از 1 فرد باشد، هر کدام به میزان عملی که انجام داده اند قادر به دریافت اجرت می باشند.
- در صورتیکه فرد جاعل در هنگام انجام کار اقدام به فسخ قرار داد و عقد جاعله کند، وظیفه ی پرداخت اجرت عامل را دارد.
- اگر یک کار چندین قسمت داشته و عقد جاعله به صورت کلی باطل شود و عامل نیز قسمتی از کار را انجام داده، تنها دستمزد بخشی از کار انجام شده به فرد عامل داده می شود.
- در عقد جعاله در صورتیکه کسی غیر از فرد معین شده برای فرد عامل کاری انجام دهد، دستمزد دریافت نخواهد کرد. به عبارت دیگر می توان گفت که فرد جاعل هیچگونه تعهدی نخواهد داشت.
سخن آخر درباره ی عقد جعاله
جعاله به معنی دریافت دستمزد در ازای انجام کار برای شخص دیگر است. اقسام مختلف عقد جعاله شامل جعاله ی عام و خاص می باشد. به عنوان مثال، در عقد جعاله ی عام، فرد جاعل به هر فردی که برایش شی گم شده را پیدا کرده، دستمزد می دهد. اما در عقد جعاله ی عام تنها به فردی دستمزد داده می شود که از قبل مشخص شده است. بنابراین این دو عقد جعاله با یکدیگر متفاوت هستند.